مشکل اصلی در کشاورزی ایران عدم آگاهی کشاورزان و مهندسین این حوزه است. تا زمانی که این آگاهی به دست نیاید نه تنها مشکلات برطرف نشده بلکه وضعیت رو به نابودی کشیده خواهد شد. تغذیه صحیح و اصولی مهمترین فاکتور مدیریت گیاهان است که اگر به خوبی اجرا نشود نخواهیم توانست عملکرد خوبی داشته باشیم و حتی باعث خسارات جبران ناپذیری خواهد شد.

سوالی که شاید به ذهن خیلی از ما خطور کند این است که آیا نیاز به تغذیه گیاهان داریم یا خیر؟ تغذیه یعنی غذا و قطعا تمام موجودات زنده نیاز به غذا دارند. باید توجه کرد که چه چیزی می‌تواند به عنوان غذا در اختیار گیاه قرار گیرد تا بتوانیم یک برنامه غذایی درست برای گیاه مهیا کنیم. پس باید انواع کودها را کامل بشناسیم تا بتوانیم بر اساس نیاز گیاه تغذیه خوبی داشته باشیم و کودهایی که برای گیاهمان مضر است استفاده نکنیم. دلسوز باغ و مزرعه خود باشید تا کشاورزی شما برای همیشه پایدار و رو به پیشرفت باشد.

در ادامه شناخت کاملی از انواع کودهای کشاورزی کسب  خواهید کرد. اگر این متن را با دقت بخوانید، قدم بسیار بزرگی رو به موفقیت در کشاورزی تان برداشته اید.

امروزه یکی از بزرگترین مشکلاتی که در بخش کشاورزی درگیر آن هستیم عدم آگاهی است. شاید خیلی از محصولاتی که در بازار هستند ذاتاً مفید بوده و مشکلاتی از حیث کیفیت نداشته باشند ولی به واسطه عدم آگاهی کشاورزان یا بدنه کارشناسی به اشتباه مصرف می‌شوند که خسارت بسیار زیادی را به منابع آب ، خاک و محیط زیست و حتی منابع مالی خود کشاورزی وارد می‌کند.

مقدمه

اگر دنیا امروزه در بخش کشاورزی موفقیتی کسب کرده ، فقط به واسطه داشتن دانش است. در دنیا دانش را در کنار مهارت مساوی موفقیت قلمداد می‌کنند. ولی متأسفانه در ایران دانش به فراموشی سپرده شده و فقط تکیه بر مهارت است. اگر قرار باشد با مهارت به سمت کشاورزی حرکت کنیم به هیچ عنوان موفق نخواهیم بود و چیزی جز حرام کردن منابع عایدمان نشده و تولید با کیفیتی نخواهیم داشت و از سایر کشورهای دنیا در این حوزه فاصله خواهیم گرفت. از این جهت یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در این موضوع شناخت کودها می‌باشد. کسانی که می خواهند در حوزه تغذیه گیاهی کار کنند باید در وهله اول کودها را از لحاظ کیفیت و کارایی بشناسند تا بتوانند برنامه غذایی درست را ببندند. در این مقاله آموزشی شما را با ساختار کودها آشنا خواهیم کرد. صحبت‌های ما در این مقاله در مورد اهمیت تغذیه و شناخت کودها است در آموزش‌های بعدی نکاتی را در مورد کارایی و عملکرد کودها نیز ذکر خواهیم کرد.

چرا تغذیه گیاهی مهم است؟

افزایش روز افزون تقاضای مصرف مواد غذایی به سبب رشد جمعیت ، رفاه نسبی جامعه ، تنوع در مصرف ، ایجاد تعادل عناصر در غذا ، کاهش اثرات مضر مواد شیمیایی مصرفی در تولیدات ، رفع کمبود عناصری چون آهن و روی در افراد جامعه و جمعیت کشور و مواردی از این قبیل ، ارتقاء سطح کمی و کیفی تولیدات و محصولات کشاورزی و دامی را امری اجتناب ناپذیر ساخته است .
وظیفه جامعه کشاورزی در هر کشوری این است که در تولید محصولات دامی و کشاورزی بویژه محصولات استراتژیک با بکارگیری علم و دانش نوین نظیر : کاشت ارقامم جدید ، استفاده از تکنولوژی نانو ، بکارگیری مشاورین متخصص ، نیروهای کار آمد و مجرب در کنار کشاورزان با تجربه و تغذیه مناسب گیاهان و بدون اتکا به افزایش سطوح زیر کشت ضمن بهره برداری صحیح از منابع در بهبود تولید و کشاورزی پایدار گام بردارد .
یکی از بهترین روشها مدیریت تغذیه گیاهان کشت شده می باشد ، چرا که از این طریق با صرف هزینه های متعادل و با دیدی اگاهانه می توان تولیدی در خور توجه وو محصولی سالم و با کیفیت مطلوب تولید نمود که از یک طرف سبب افزایش درآمد زارعین و از سوی دیگر بهبود کیفیت غذای تولیدی را میسر می سازد .

در بسیاری از کشور ها ، منجمله میهن اسلامیمان ایران ، متاسفانه قشر عظیمی از افراد جامعه با کمبود برخی ازز عناصر غذایی بویژه آهن و روی روبرو هستند . تامین این عناصر بصورت مصنوعی در غذا علاوه بر صرف هزینه های بالا ، باعث بروز برخی از مشکلات در سلامتی انسانها نیز می گردد (فاسد شدن دندان کودکان در اثر مصرف قطره آهن) . حال اینکه با غنی سازی طبیعی محصولات تولیدی خصوصا گندم (قوت غالب) ، جو و علوفه (خوراک دام) به راحتی می توان این مسئله را مرتفع و شاهد افزایش سلامت و طول عمر افراد جامعه نیز بود .
خوشبختانه چند سال است ، بسیاری از شرکت های داخلی و خارجی علاوه بر تامین عناصری چون ازت و فسفر اقدام به تولید و عرضه محصولاتی حاوی عناصر موردد نیاز گیاهان به صورت کودهای مایع و جامد نموده اند و اغلب کشاورزان با این مواد آشنایی داشته و جهت افزایش تولید از آنها استفاده می نمایند . پیشنهاد می شود ضمن اهتمام ویژه کشاورزان به تغذیه مناسب گیاهی ، این مواد را با توجه به نیاز مزارع و پس از مشورت با کارشناسان کشاورزی و در صورت لزوم انجام آزمایشات مناسب مصرف نمایند . امید است در آینده شاهد افزایش کمی و کیفی تولیدات این بخش باشیم

کود برای گیاهان به عنوان غذا محسوب می‌شود. به طور کلی ترکیبات دو ساختار دارند یا معدنی و یا آلی هستند. ترکیبات آلی دارای یک پیوند کربنی هستند که طی یک فرایند زیستی از ترکیبات معدنی تشکیل می‌شوند. نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که غذا یا تغذیه چیست؟ آیا کشاورزان یا متخصصین ما این موضوع را می‌دانند؟ عدم آگاهی این موضوع باعث شده که افراد سودجو با اهداف سودجویانه کشاورزی را به سمتی سوق می‌دهند که به ضرر کشاورزان و مردم تمام می‌شود. بنابراین راه حل این موضوع آگاهی کشاورزان است.

در بحث تغذیه دو اصطلاح مکمل و غذا را داریم. باید توجه کنید که مکمل هیچ وقت غذا نیست و غذا را هم نمی‌توان به عنوان مکمل در نظر گرفت. باید بدانیم که غذای گیاه چیست! با یک مثال ساده شروع می‌کنیم اینکه انسان به عنوان یک موجود پیشرفته دارای سیستم گوارشی، هضم و جذب تکامل یافته است که غذای آن برای مثال در یک ناهار روزانه شامل کلیه ترکیبات آلی مانند برنج ، گوشت ، سبزیجات و … که در یک ساختار آلی قرار می‌گیرند و در کنار آن ساختارهای شیمیایی دیگر مانند نمک نیز وجود دارد که در این مثال ترکیبات آلی به عنوان غذا و ترکیبات نمک به عنوان مکمل برای انسان در نظر گرفته می‌شود چرا که هیچ وقت نمی‌تواند این مکمل را در مقدار زیاد مصرف کند در این صورت از بین خواهد رفت. بنابراین غذا و مکمل به هیچ عنوان نمی‌توانند به جای همدیگر مصرف شوند. همانطور که از اسم مکمل معلوم است ، مکمل به عنوان تکمیل کننده است که نمی‌تواند به عنوان غذای اصلی مطرح شود. نکته جالبی که وجود دارد این است که این بحث مکمل و غذایی که برای انسان ذکر شده در گیاه برعکس عمل می‌کند به این صورت که ترکیبات شیمیایی به عنوان غذای جامعه گیاهی و ترکیبات آلی به عنوان مکمل برای گیاهان عمل می‌کنند بنابراین ترکیبات آلی را به هیچ عنوان نمی‌توان به عنوان غذای گیاه در نظر گرفت. اشتباه رایج از آنجایی شروع می‌شود که خیلی از شرکت‌ها ، منابع و کارشناسان، اعتقادشان بر این است که ترکیبات شیمیایی نباید برای تولید گیاهان استفاده شود در صورتی که این کار غیر ممکنی است چرا که ترکیبات شیمیایی به عنوان غذای گیاهان هستند که بدون آنها رشد گیاه غیر ممکن خواهد بود. اما در این ارتباط باید توجه کرد که ترکیبات شیمیایی نباید آنقدر بصورت مازاد مصرف شوند که در گیاه تجمع و ذخیره شوند. ذخیره این ترکیبات به فرم شیمیایی در داخل گیاه برای مصرف کننده ( انسان ) مضر است و نه آن مقدار شیمیایی که قرار است در متابولیسم‌های گیاه تولید و مصرف شود.

به چه ترکیباتی کود گفته می‌شود؟

سوال بالا را باید به این صورت مطرح کرد “ گیاهان چه ترکیباتی را به عنوان غذا مصرف می‌کنند؟ ” کود همان غذا برای جامعه گیاهی است گیاه برای اینکه بتواند مراحل رویشی و زایشی خود را با موفقیت طی کند نیاز به مصرف ۱۶ نوع عنصر شیمیایی دارد. که همه این عناصر در منابع به عنوان عناصر ماکرو و میکرو مطرح است. البته تعداد دیگری از عناصر هستند که می‌توانند به این ۱۶ عنصر اضافه شوند. یعنی این ۱۶ عنصر بسته به عملکرد و ظرفیت مصرف خود می‌توانند کم یا زیاد شوند. این ۱۶ عنصر هستند که به عنوان غذای گیاه شناخته شده‌اند نه ترکیبات آلی که مکمل گیاه‌اند.

آیا کودها دارای تقسیم بندی هستند؟

سوال دیگری که در مسیر شناخت کودها به ذهن می‌رسد در مورد طبقه‌بندی کودهاست، کودها به طور کلی در ۴ دسته معدنی ، شیمیایی ، میکروبی (کودهای حاوی میکروارگانیسم های زنده) و کودهای آلی قرار می‌گیرند. نکته خیلی مهمی که در اینجا وجود دارد این است که ما باید این تقسیم بندی را بشناسیم و کیفیت و کمیت آنها را درک کنیم. در این پست در مورد کیفیت این کودها بحث خواهیم کرد.

کودهای معدنی

توصیه ما به شما کشاورزان عزیز این است که به سمت مصرف کودهای معدنی حرکت نکنید زیرا این کودها جز سرطان، بیماری و تخریب محیط زیست چیز دیگری ندارند. گیاهان ترکیبات شیمیایی مصرف کرده و صنایع شیمیایی ترکیبات معدنی را در صنعت به فرم‌های شیمیایی تبدیل کرده تا خلوص بالاتر پیدا کنند و قابل مصرف باشند. لطفا از کودهای با عنوان معدنی استفاده نکنید چرا که این کودها به هیچ عنوان سالم نبوده بلکه بسیار خطرناک هستند. آلودگی این کودها به عناصر سنگین و سمی بسیار بالا بوده و گیاه شما را از بین خواهد برد. طی سال‌ها فرسایش و تولید خاک، عناصر سنگین با بارندگی‌ها به اعماق رفته و از دسترس گیاه خارج خواهند شد برای همین است که خسارتی را شاهد نیستیم. اما اگر سراغ کودهای دیگر با عنوان معدنی و به اسم طبیعی بودن به فروش می‌رسند برویم این کودها سرشار از عناصر سمی مانند آلومینیم ، باریم ، کادمیم و … هستند که این عناصر برای گیاه و بدن انسان بسیار خطرناک اند. وقتی این کودها را وارد خاک می‌کنیم جذب گیاه شده و به جای مصرف در آن ذخیره خواهند شد که در نهایت مورد مصرف انسان و دام واقع خواهد شد که بسیار سرطان‌زا هستند.

دوستان عزیز خیلی از شرکت‌ها به واسطه سودجویی بیشتر و همچنین ارزان بودن منابع معدنی این مواد را از معادن استخراج کرده و با بازی با واژه ارگانیک این مواد را  به عنوان کود ارگانیک به فروش می رسانند، که این مساله یک زنگ خطر بزرگی برای کشاورزی ایران است.

کشاورزی ارگانیک چیست؟

ارگانیک یک کلمه لاتین بوده که ترجمه آن به فارسی، طبیعی است. ارگانیک در کشاورزی به معنای کشت‌های کم نهاده و نه بی نهاده است یعنی به میزانی نهاده مصرف کنیم که با آن گیاه انرژی خود را تأمین کرده ولی در خود ذخیره نکند بنابراین ارگانیک همان کشاورزی کم نهاده است. در این بین بسیاری از افراد به اصطلاح متخصص ارگانیک را صرفا با طبیعی بودن خلاصه می‌کنند و معنای کامل ارگانیک را ارائه نمی‌دهند و توصیه شان بر این است که همه کودهای طبیعی ارگانیک و مفید هستند!! در حالی که اینطور نیست بذارید یک مثال ساده بیان کنم. اگر طبیعی بودن ارگانیک و مفید بودن است پس چرا ما گوشت خام و یا شیر خام مصرف نمیکنیم؟! پس هر چیز طبیعی صرفا سالم نیست. کشاورزی ارگانیک کشاورزی کم نهاده است. در دنیا کشاورزی ارگانیک با کنترل نهاده‌ها و نه بدون نهاده شکل می‌گیرد. اگر قرار بود کودهای معدنی مفید باشند پس چرا مخرب هستند؟ استفاده از کودهای معدنی عناصر سنگین محلول را به همراه خود وارد خاک‌های زراعی ما می‌کنند که خسارت‌های بسیار سنگینی به ما وارد می‌کنند. در این راستا مثال دیگری عرض کنم.

قیمت یک کیلو شیر به مراتب پایین تر از یک کیلو ماست است، دلیل بالا بودن قیمت ماست فراوری‌ است که روی آن شکل گرفته و آن را گران‌ترکرده است. در بحث کودها هم این موضوع صادق هست. کودهای معدنی به این علت که روی آنها فراوری صورت نمی‌گیرد در بازار با قیمت پایین به فروش می‌رسند ولی به این نکته توجه کنید که بسیار خسارت زا و مضر هستند. بنابراین ترکیبات معدنی ارگانیک نیستند.

کودهای شیمیایی

کود شیمیایی همان ترکیبات معدنی (عناصر شیمیایی در طبیعت با ناخالصی) هستند که در شرایط صنعتی به خلوص بالاتر و همچنین به نمک ها صنعتی تبدیل می شوند تا قابلیت حلالیت در آب را پیدا کرده و درصد ناخالصی آنها کمتر شود.

به طور کلی کودهای شیمیایی در ۲ دسته نامحلول و محلول طبقه بندی می‌شوند.

کودهای شیمیایی نامحلول

کودهای سوپرفسفات ، سنگ پتاسیم و گوگرد خالص ( نه گوگرد معدنی!) جزو کودهای نامحلول به حساب می‌آیند. این کودها جزو کودهای خوب هستند چرا که به مرور در خاک آزاد شده و در اختیار گیاه قرار می‌گیرند.

کودهای شیمیایی محلول

کودهای شیمیایی محلول که قابلیت حل شدن در آب را دارند خود در ۲ دسته مایع و جامد طبقه بندی می‌شوند.

کودهای شیمیایی جامد با قابلیت حلالیت در آب

کودهای جامد با قابلیت حلالیت ۲ دسته دارند یا کریستالی یا پودری هستند. توصیه ما به شما استفاده از کودهای کریستالی است چرا که فرایند کریستاله شدن در تولید کودهای شیمیایی باعث می‌شود که آنها خلوص بیشتری پیدا کنند. یکسری عناصر هستند که امکان کریستاله کردنشان وجود ندارد. تا حد ممکن سعی کنید از کودهای پودری کمتر مصرف کنید البته در جامعه کشاورزی بدون خاک یا همان کشت‌های هیدروپونیک به ناچار باید سمت این کودها حرکت کنیم ولی در کشت‌هایی که در بستر خاک‌اند سعی شود از کودهای پودری کمتر مصرف شود.

کودهای شیمیایی مایع

الف ) کودهای مایعی که درصد عناصر پایینی دارند : این کودها در گذشته تولید می‌شدند و تصور اشتباهی که در مورد این کودها مطرح بود این بود که این کودها فقط از طریق برگ جذب می‌شوند. چون مقدار عناصر داخل آنها بسیار پایین بود و اگر قرار باشد در ساختار بزرگی مانند خاک مصرف شود هیچ اثری نداشت چون مقدار عناصر بسیار پایین بود و توصیه میکردن محلول‌پاشی شود به خاطر همین موضوع به اشتباه جا افتاده که کودهای مایع فقط برای محلول‌پاشی هستند که امروزه یک تصور غلط به حساب می‌آید.

ب ) کودهای مایعی که درصد عناصر بالایی دارند : شرکت‌های بزرگ در دنیا با اتکا بر دانش دست به تولید کودهای با خلوص بالا با روش سوسپانسیون کردند، شرکت خوشه پروران زیست فناور نیز از این تکنولوژی در کودهای مایع خود استفاده میکند که در آن خلوص عناصر بسیار بالاست که می‌توان هم بصورت ریشه‌ای و هم به صورت محلول پاشی آنها را مورد مصرف قرار داد.

کودهای میکروبی

در طبیعت هر موجودی که اکسیژن مصرف کند تولید کننده است و مفید و هر موجودی که اکسیژن را مصرف نکند و در ساختار بی‌هوازی قرار بگیرد تخریب گر و تجزیه کننده است که می‌تواند خطراتی را برای جامعه کشاورزی داشته باشد. کودهای میکروبی به ۲ دسته اند.

۱. کودهای زیستی (قارچ ها)

قارچ‌ها نیز در دو دسته هوازی و بی هوازی قرار میگیرند و چون بی‌هوازی‌‌ها تماما بیماری زا هستند در دامنه کودها قرار نمیگیرند و آنچه که در کودها مطرح است قارچ‌های هوازی هستند که نیاز به اکسیژن دارند. در جامعه علمی روز این قارچ‌هایی که توانسته‌اند اثرات مثبت در فعالیت گیاه و جذب عنصر بگذارند را در یک راستایی به نام کودهای مایکوریزا قرار داده‌اند. مایکوریزاها فقط توانایی جذب یک عنصر به نام فسفر را دارند. البته باید این نکته را هم در نظر داشته باشید که خاک‌های ما به واسطه مصرف کودهای سوپر فسفات تقریبا فسفر مورد نیاز را در خود دارند. بنابراین نیاز چندانی به استفاده از کودهای میکوریزا بخصوص در کشت‌های زراعی احساس نمی‌شود و اگر هم مصرف کردید در باغات از آنها استفاده کنید. دلیل اینکه برای کشت‌های زراعی توصیه نمی‌شود این است محصولات زراعی در یک بازه زراعی کوتاه برداشت می‌شوند و همزیستی قارچ میکوریزا در کوتاه مدت شکل نمیگیرد و برای اینکار نیاز به زمان است که در باغات این زمان مهیاست.

۲.کودهای میکروبی (باکتریایی)

در باکتری ها نیز ۲ دسته محصول وجود دارد. که باز باکتری‌های هوازی و غیر هوازی را خواهیم داشت.

الف) باکتری‌های بی‌هوازی

باکتری های بی‌هوازی باکتری‌هایی هستند که هدف کاملی برای یک موضوع ندارند که از مجموع فعالیت این باکتری‌ها اتفاقی رقم خواهد خورد. متأسفانه در گذشته محصولات حاوی باکتری‌های بی‌هوازی یا مخمرها تولید می‌شدند. درست است که فعالیت این باکتری‌ها در کشاورزی می‌تواند یکسری تغییراتی را ایجاد کند اما امروزه علم ثابت می‌کند که استفاده مستمر از این نوع محصول می‌تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد. از جمله این خطرات می‌توان به افزایش CO2 کره زمین و دیگر مشکلات اشاره کرد.

ب) باکتری‌های هوازی

به باکتری‌های هوازی می‌توان عنوان باکتری‌های هدفدار را گذاشت. در دنیا باکتری‌های هدف دار در ۲ دسته همزیست و غیر هم زیست ( آزاد‌زی) قرار می‌گیرند. باکتری‌های همزیست عملا فقط تأمین کننده نیتروژن هستند که ریزوبیوم‌ها شاخص‌ترین باکتری‌های همزیست به حساب می‌آیند که در خانواده بقولات می‌توان از آنها استفاده کرد ولی این باکتری‌ها محدویت‌هایی دارند از جمله اینکه فقط توانایی تأمین یک عنصر آن هم نیتروژن را دارند و اینکه در گیاهان مختلف سویه مخصوص ریزوبیوم آن مورد نیاز است و همچنین در شرایط تنش ظرفیت و توانمندی این باکتری‌ها به شدت کاهش پیدا می‌کند. از این جهت این دسته نیز در فرایند تولید موفق نبودند ولی جزو کودهای مفید هستند که برخی شرکت‌ها آنها را تولید می‌کنند.

باکتری‌های هدف دار غیرهمزیست یا آزاد زی

اما مهمترین رسته‌ای که امروزه شرکت‌های معروف دنیا روی آنها کار می‌کنند باکتری‌های هدفدار غیرهمزیست یا آزادزی هستند که برای فعالیت خود وابستگی به گیاه نداشته و با اهدافی مانند آزادسازی عناصر و یا دیگر اهدافی که دارند در خاک فعالیت می‌کنند. این باکتری‌ها هدفدار هستند مانند باکتری‌هایی که تثبیت‌کننده‌های نیتروژن از هوا هستند. بیشترین عنصری که گیاه مورد مصرف خود قرار می‌دهد نیتروژن است که ۸۷ درصد هوا از این عنصر تشکیل شده است که این باکتری‌ها نیتروژن هوا را گرفته و طی فرایندهای متابولیسمی آن را به فرم قابل مصرف تبدیل می‌کنند. باکتری‌های دیگری تحت نام باکتری‌های تجزیه کننده، آزاد کننده یا حل کننده فسفات نامحلول خاک وجود دارند که فسفات مورد نیاز گیاه را تأمین می‌کنند. گروه دیگر از این دسته باکتری‌های تجزیه کننده پتاسیم خاک‌اند و گروه دیگر گروه اکسید کننده‌های گوگرد هستند که گوگرد مورد نیاز و دیگر آزاد کننده‌ها که سایر ترکیبات فلزی را آزاد می‌کنند. در این دسته باکتری‌های بسیار هدفداری وجود دارند که عناصر مورد نیاز گیاه را به حالت محلول و قابل دسترس در می‌آورند.

کودهای میکروبی جامد بهتر است یا مایع؟

به طور کلی محصولات میکروبی نیز بصورت تجاری جامد یا مایع و در دسته‌بندی‌های مختلف تولید می‌شوند. ترکیبات جامد نیز مفید هستند ولی دامنه اثرگذاری آنها در مقایسه با ترکیبات مایع پایین تر است. چون این باکتری‌ها غیر فعال هستند و برای اینکه بخواهند فعالیت خود را شروع کنند یک بازه زمانی بسیار طولانی را نیاز دارند تا فعالیت شکل بگیرد و چون در داخل خاک پاتوژن‌های زیادی وجود دارد در این بازه زمانی بخشی از این‌ها را از بین خواهد برد بنابراین فرم‌های جامد در خاک‌های ایران اثرگذاری پایینی خواهند داشت ولی با این اوضاع ترکیبات جامد از دانش بسیار بالایی برخوردار بوده و مفید هستند. و اما آنچه که به صورت موثر به کمک کشاورزی خواهد آمد میکروارگانیسم‌های در بستر مایع هست.

کودهای آلی

همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد، ترکیبات آلی برای گیاه غذا نیستند و نباید به آنها به عنوان غذای اصلی گیاه نگاه کنیم بلکه می‌توانند به عنوان مکمل در نظر گرفته شوند.

کودهای آلی در دو دسته قرار می‌گیرند:

کودهایی که متشکل از ترکیبات آلی قابل حل در آب هستند و امکان جذب توسط گیاه برای آنها فراهم است. (نیتروژن

آلی و ساختارهای اسیدآمینه دار)

کودهایی که از ترکیبات آلی غیر قابل حل در آب تشکیل شده اند و امکان جذب برای آنها توسط گیاه وجود ندارد. (مثل

کودهای دامی)

ترکیبات آلی غیر قابل جذب برای گیاهان می‌تواند شامل انواع کودهای دامی مانند کودهای گاوی، گوسفند، شتری و مرغی  باشد که استفاده از این ترکیبات و ترکیبات سلولزی کمپوست چوب و بقایای کمپوست قارچ بدون فراوری صحیح کشاورزی را به مخاطره خواهد انداخت.

بیشترین حجم فضولات دامی را سلولز تشکیل می‌دهد. این ترکیب در بدن دام جذب نشده و بصورت مدفوع دفع می‌شود. اگر سلولز را تجزیه کنیم در نهایت به قند تبدیل خواهد شد. قند در کدام قسمت از ساختار غذایی گیاه قرار دارد؟ پاسخ بسیار بسیار روشن است. قند در هیچ کدام از ساختارهای غذایی گیاه قرار ندارد بلکه خود گیاه قند را به عنوان فراورده تولید می‌کند و نه جذب و مصرف!!! اگر سلولز کمپوست قارچ، کود دامی و کمپوست چوب هم تجزیه شود باز هم غذایی برای گیاه نیستند اما می‌توانند غذای میکروارگانیسم‌های خاک باشند. خسارتی که وارد می‌کنند بسیار خطرناک است که برای مصرف باید فراوری‌های صحیح صورت بگیرد. مصرف خام و تازه این مواد خسارت بسیار زیادی را به دنبال دارد.

ترکیبات سلولزی برای اینکه به کربن تبدیل شده و پوسیدگی در آنها شکل گیرد باید بازه تخمیر میکروبی را طی بکنند. قارچ‌های بی‌هوای و باکتری‌هایی که می‌توانند آنزیم سلولاز را تولید کنند می‌توانند بر بستر سلولز رشد کرده و آن را به قند تبدیل کرده و با مصرف آن خود رشد کنند. به این فرایند پوسیدگی و از بین رفتن ساختار گفته می‌شود. ولی سوالی که مطرح هست این است که زمانی که این پاتوژن‌ها آنزیم سلولاز را تولید می‌کنند آیا این آنزیم هوشمند هست و فقط روی سلولز اثر می‌کند؟ پاسخ بسیار روشن است. خیر این آنزیم هوشمند نیست و ممکن است ریشه گیاه را که خود ساختار سلولزی دارد را نیز مورد تجزیه و تخریب قرار دهد. حضور این ترکیبات به اسم غذا در خاک انواع بیماری‌های باکتریایی و قارچی و پوسیدگی‌های شدید ریشه و طوقه را در پی خواهد داشت. یکی از دلایل مهم کاهش عملکرد در مزارع و باغات استفاده از کودهای دامی تازه است. در کشورهای پیشرفته قبل از استفاده از این کودها فراوری‌های صحیحی روی آنها صورت می‌گیرد که مشکلات یاد شده را به حداقل می‌رساند.

فرم خام یا تازه کود گاوی، گوسفندی، شتری، مرغی، بقایای کمپوست قارچ و چوب به شدت مخرب هستند لطفا از مصرف این مواد بدون فراوری درست خودداری کنید.

ترکیبات آلی قابل جذب می‌توان نیتروژن آلی که مهمترین عنصر مورد نیاز گیاه است را نام برد که باید بصورت آلی هم در اختیار گیاه قرار دهیم. این ترکیب می‌تواند اصلاح بافت خاک را انجام دهد. اسیدهای آمینه هم جزو ترکیبات آلی قابل جذب هستند که کودهای اسید آمینه‌ای که طی فرایند زیستی تولید شده‌اند حاوی پروفایل کاملی از آمینواسیدها هستند که اثرگذاری بسیار مضاعفی را ایجاد خواهند کرد. کودهای اسید آمینه نوع دیگری نیز وجود دارند که از مسیر سنتزی و مصنوعی تولید می‌شوند که عموما در حالت پودر قرار دارند. بعضا هم به حالت مایع هستند که در آب حل شده‌اند این کودها هم مفید هستند ولی باید توجه داشته باشید که بصورت یک تا سه پروفایل هستند یعنی همه اسیدهای آمینه را در خود ندارند.